Google firmasının çatı şirketi Alphabet, “moonshot” olarak bilinen iddialı teknoloji projelerini hayata geçirme stratejisinde önemli bir değişikliğe gidiyor. Şirketin yenilikçi fikirler fabrikası olan “X”, projeleri Alphabet bünyesinde tutmak yerine artık bağımsız şirketler olarak yapılandırıyor. X’in başkanı Astro Teller, bu değişikliği bir etkinlikte duyurdu. Yeni yaklaşım, projelerin Alphabet kurumsal yapısının dışında daha hızlı büyümesini ve gelişmesini amaçlıyor.
Alphabet X’ten yeni dönem: Çılgın fikirler özel fon ile şirketleşiyor
Bu stratejinin merkezinde, sadece X’ten çıkan şirketlere yatırım yapmak için kurulan özel bir girişim fonu bulunuyor. Series X Capital adındaki bu fon, 500 milyon doların üzerinde sermaye topladı ve eski bir Facebook CFO’su olan Gideon Yu tarafından yönetiliyor. Alphabet, bu fonda bilinçli olarak yalnızca küçük bir yatırımcı konumunda. Teller, Alphabet’in büyük yatırımcı olması durumunda, şirketlerin yine Alphabet’in kontrolünde kalacağını ve bağımsızlık hedefine ulaşılamayacağını belirtti. Bu fon, Alphabet’in diğer yatırım kolları GV, CapitalG veya Gradient Ventures’tan farklı olarak, yasal olarak sadece X projelerine odaklanmak zorunda.
Astro Teller, bazı projelerin Alphabet’in kaynaklarından faydalandığını, ancak bazılarının “çok farklı” oldukları için Alphabet’in bir parçası olmaktan yarar görmediğini ifade etti. Tarihsel olarak Waymo (otonom sürüş) ve Wing (drone teslimatı) gibi başarılı projeler Alphabet’in alt kuruluşları olmuştu. Ancak yeni modelde, projelerin Alphabet’in hemen dışında, stratejik işbirliği devam ederken kontrolün olmadığı bir yapıda daha hızlı ilerleyebileceği düşünülüyor.
X’in bu stratejisi, “acımasız bir entelektüel dürüstlük” kültürüyle destekleniyor. X için bir “moonshot” projesinin üç bileşeni olmalı: Dünyadaki çok büyük bir sorunu çözme girişimi, bu sorunu ortadan kaldırabilecek bir ürün veya hizmet önerisi ve bu sorunu çözebileceklerine dair “umut ışığı” yaratan çığır açan bir teknoloji. Teller’ın vurguladığı kritik nokta ise şu: “Eğer bir proje önerisi makul geliyorsa, şirket onunla ilgilenmez. Çünkü bu, tanım gereği bir ‘moonshot’ olmaz.”
Yeni fikirler bu kriterleri karşıladığında, X ekibi onları acımasızca test etmeye başlıyor. Amaç, projeyi sonlandırmak için sebepler bulmak. Teller, projenin en zorlu kısımlarının her zaman önce test edildiğini belirtiyor. Eğer fikir, düşünülenden biraz daha “çılgın” çıkarsa, proje hemen sonlandırılıyor. Bu yaklaşım sonucunda projelerin sadece %2’si başarılı oluyor. Teller, bunu bir başarısızlık değil, sistemin bir özelliği olarak tanımlıyor. Fikirleri insanlardan ayırmak bu kültürün bir parçası. Teller, Waymo veya Wing gibi dev projeleri kimin başlattığını bilmediğini, böylece kişisel bağlılığın “entelektüel dürüstlüğün” önüne geçmesini engellediklerini söylüyor.
Bu sistem çalışanlar için de farklı bir model sunuyor. X çalışanları, projelerin erken aşamalarında hisse senedi almıyorlar; bunun yerine standart Google çalışanı gibi maaş alıyorlar. Teller’a göre bu, bir “şirket” değil, sadece “hakkında bir şeyler öğrenilmeye çalışılan bir fikir”. Bu durum, kurucuların kendi fikirlerini sonlandıramamasına neden olan finansal baskıyı ortadan kaldırıyor. Çalışanlar, kendi geleceklerini riske atmadıkları için bir projenin ilerlemediğini dürüstçe söyleyebiliyorlar.
Eğer bir proje başarılı olur ve bağımsız bir şirkete dönüşürse, o projede çalışan ekip yeni şirketten önemli bir hisse payı alıyor. Bu pay, o finansman aşamasında projeyi kendi garajlarında başlatmış olsalardı alacakları paya benziyor, ancak bu süreçte hiçbir finansal risk almamış oluyorlar. X, 2025 yılı içinde Taara (kablosuz optik iletişim) ve Heritable Agriculture (tarım biyoteknolojisi) gibi şirketleri bu modelle bağımsız hale getirdi.
X’in duyurduğu en yeni “moonshot” şirketi ise Anori. Anori, gayrimenkul geliştiricileri ve inşaat endüstrisi için karmaşık bina projelerini çözen bir yapay zeka platformu olarak tanımlanıyor. Astro Teller, inşaat sektörünün küresel katı atıkların ve karbon emisyonlarının yaklaşık %25’inden sorumlu olduğunu ve bunun temel bir insan ihtiyacı olduğunu belirterek, bu alanın bir “moonshot” için ne kadar büyük bir fırsat sunduğunu vurguladı.
Alphabet’in iddialı projeleri bağımsız şirketlere dönüştürme stratejisi, teknoloji dünyasında yenilikçiliği teşvik etme biçimlerini de değiştiriyor. Peki siz, X’in projeleri acımasızca test etme ve dürüstlüğe dayalı bu yenilikçilik yaklaşımı hakkında ne düşünüyorsunuz?
